Ngôi thánh đường của đồng bào Chăm theo đạo Hồi thường được có tông màu trắng và xanh ngọc làm chủ đạo, được xây dựng theo hình chữ nhật với đỉnh tháp luôn đính biểu tượng Hồi giáo là vầng trăng khuyết và ngôi sao năm cánh. Bên trong thánh đường được thiết kế rất đơn giản, thông thoáng với nơi làm lễ luôn luôn hướng về phía Tây – hướng về thánh địa Mecca.
Hoàng hôn về trên thánh đường Masjid Nourul Ehsaan - huyện Xuân Lộc tỉnh Đồng Nai
Huyện Xuân Lộc tỉnh Đồng Nai là nơi tập trung nhiều cộng đồng người Chăm sinh sống, đặc biệt tại xã Xuân Hưng có hơn 2.800 nhân khẩu. Vì vậy, từ năm 2006, nơi đây đã được xây dựng một ngôi thánh đường Hồi giáo nhằm phục vụ nhu cầu tín ngưỡng và sinh hoạt văn hóa của người dân theo tín ngưỡng Hồi giáo. Ngôi thánh đường có tên là Masjid Nourul Ehsaan tọa lạc tại ấp 4 xã Xuân Hưng được xem là thánh đường Hồi giáo lớn thứ 2 tại Việt Nam, sau thánh đường Hồi giáo tại An Giang.
Toàn cảnh ngôi chánh điện thánh đường Masjid Nourul Ehsaan
Cổng ngôi thánh đường Masjid Nourul Ehsaan
Kiến trúc chủ đạo của thánh đường Hồi giáo thường tập trung hết vào ngôi nhà nguyện, nơi tập trung cầu nguyện, sinh hoạt tôn giáo hằng ngày của giáo dân. Khu nhà nguyện của thánh đường Hồi giáo Xuân Lộc có diện tích khoảng 700m2 được xây dựng theo kiến trúc đặc trưng của các nước Hồi giáo như Maylaysia, Arab Saudi với kiến trúc tổng thể hình chữ nhật cùng hai tông màu trắng và xanh ngọc làm chủ đạo. Kiến trúc của thành đường Hồi giáo thường tập trung phần lớn ở bên ngoài với những hình khối lạ mắt. Ngôi thánh đường thường được xây theo hình chữ nhật mái bằng, có hướng làm lễ luôn luôn hướng về phía Tây – hướng thánh địa Mecca – khi cầu nguyện. Trên nóc bốn góc ngôi nhà được xây bốn tháp có chóp nhọn, ở chính giữa đỉnh ngôi thánh đường là một tháp tròn lớn hơn úp ngược xuống như cái bát úp. Trên đỉnh tháp có đính biểu tượng vầng trăng khuyết (trăng lưỡi liềm) và ngôi sao năm cánh – đây là biểu tượng đặc trưng của Hồi giáo. Biểu tượng này cũng được trang trí theo một số nơi nhất định và có kích thước khác nhau ở một số nơi trong nhà thờ.
Kiến trúc trên sân thượng ngôi thánh đường
Lối kiến trúc đặc trưng của thánh đường Hồi giáo
Ngoài ra, kiến trúc trang trí theo kiểu mái vòm ở xung quanh các bề mặt ngôi thánh đường tạo nên những đường nét mềm mại, cân xứng trong kiến trúc của Hồi giáo.
Kiến trúc bên trong tháp nhọn chính giữa nhà nguyện có các ô của nhỏ mái vòm úp xuống đối xứng đón ánh sáng từ bên ngoài vào.
Điểm khác biệt của thánh đường Hồi giáo Xuân Lộc khác với các nơi khác chính là việc cho xây thêm một cái lầu lở (gác lửng) có màn che để dành riêng cho phụ nữ đến làm lễ, vì theo quy định đàn ông và phụ nữ không được ngồi gần nhau trong khi làm lễ.
Kiến trúc và trang trí rất đơn giản tại khu vực làm lễ bên trong ngôi thánh đường
Lịch của người Hồi giáo
Các hàng lang ngôi thánh đường được xây dựng thông thoáng, mát mẻ, còn bên trong ngôi thánh đường được xây dựng rất đơn giản khi hầu như không có kiến trúc gì đặc sắc. Bởi theo quan niệm của người Hồi giáo chỉ công nhận một đấng duy nhất một Allah (Thượng Đế), là đấng có quyền năng tối thượng mà không một vị nào khác có thể chia sẻ được. Tuy nhiên, thánh Allah lại không có hình dáng cụ thể, vì thế bên trong thánh đường thường mang một sự trống trải đặc trưng. Việc thiết kế sao cho thoáng mát, thuận lợi cho việc làm lễ và không có bàn thờ, tượng hay ảnh thờ đã làm cho không gian thánh đường trở nên đơn giản nhất có thể.
Người dân trên đường đến ngôi thánh đường làm lễ, một ngày người theo đạo Hồi có năm thời điểm làm lễ.
Đạo Hồi chỉ thờ một đấng duy nhất một Allah (Thượng Đế), là đấng có quyền năng tối thượng mà không một vị nào khác có thể chia sẻ được.
Khi đến với những ngôi làng có cộng đồng Chăm theo Hồi giáo sinh sống, có thể dễ dàng bắt gặp những người dân mặc trang phục truyền thống trong sinh hoạt hằng ngày, nam giới thì mặc xà rông, nữ giới thì mặc abaja và quấn khăn hijab. Với người Hồi giáo, một ngày có 5 thời điểm làm lễ: Trước khi Mặt Trời mọc, trước giữa trưa, xế chiều, tối và trước khi đi ngủ. Đó là một nét văn hóa độc đáo của người Chăm, nơi mà họ lưu giữ những truyền thống tự thuở xa xưa cho tới tận bây giờ.
Với người theo đạo Hồi một cách có 5 buổi lễ vì thế cũng có nhiều đồng hồ theo những khung giờ khác nhau để nhắc nhở việc làm lễ đúng giờ.
Em bé Chăm thành kính làm lễ tại thánh đường.
Theo giáo cả Adohamit – còn gọi là trưởng làng, những ai sống ở gần thánh đường, thuận lợi việc đi lại thì thường tập trung về thánh đường để làm lễ một ngày 5 lần theo quy định. Tuy nhiên những ai ở xa hoặc vướng bận công việc có thể thực hiện việc làm lễ tại nhà. Lễ ngày thứ 6 là quan trọng nhất nên hầu hết mọi người đều tập trung đến thánh đường dự lễ, các nội dung giảng đạo thường được trích từ kinh thánh Koran. Đồng thời thông qua những buổi sinh hoạt thế này, giáo cả hoặc các vị chức sắc khác còn lồng ghép, nhắc nhở giáo dân cảnh giác về các tệ nạn xã hội, ý thức trong tham gia giao thông cùng nhiều hoạt động văn hóa, xã hội khác.
Các giáo dân quây quần ngồi xung quanh cha cả hay các thầy để được nghe những điều răn dạy.
Ngày nay, ngôi thánh đường không chỉ là nơi sinh hoạt tôn giáo, văn hóa của đồng bào Chăm theo Hồi giáo mà còn là địa chỉ văn hóa, du lịch thu hút nhiều du khách tới tham quan, tìm hiểu, nghiên cứu.
Theo MINH SƠN (NHỊP SỐNG TV)
